COVID-19 en emoties
De mens is een emotioneel wezen. We zijn allemaal bundels van emoties, gaande van blijdschap, vreugde, verdriet, angst, woede, schaamte, schuldgevoel, jaloezie tot paniek en trauma. Die emoties bestaan niet zomaar om ons leven (on)aangenaam te maken. Ze hebben elk op zich een waardevolle functie. Vrij stromende emoties zijn namelijk de boodschappers van ons onderbewustzijn. Het is dan ook niet mogelijk om bijvoorbeeld angst op magische wijze om te toveren in blijdschap, want dan zou de functie van angst verloren gaan. En de functie van vrij stromende angst is intuïtie. Angst waarschuwt je zo voor gevaar of bedreiging van je welzijn in welke vorm dan ook.
Omdat onze maatschappij echter allerlei belemmerende ideeën heeft over emoties en de uiting ervan, heeft de meerderheid van de mensen geen gezonde manier om om te gaan met emoties. Hierdoor worden onwenselijke emoties al generaties lang onderdrukt ten voordele van die ene (sociaal) wenselijke emotie: blijdschap. We moeten dwangmatig blij zijn in deze maatschappij. We moeten glimlachen en plezier maken. Dan pas leven we het leven voluit. Maar de meeste mensen zijn niet echt blij. De meeste glimlachen zijn geforceerd. Je kan immers niet selectief emoties de mond snoeren. Als je de “negatieve” emoties onderdrukt, onderdruk je als vanzelf ook alle “positieve” emoties.
Om emoties te onderdrukken worden allerlei afleidingsmechanismen gebruikt, zoals bijvoorbeeld sociale contacten, sport, verdovende of oppeppende middelen (nicotine, cafeïne, alcohol, drugs, medicatie, …), eten, sociale media, uitgaan, werken, reizen, tv kijken, schoonheidsbehandelingen, winkelen, … Veelal worden deze activiteiten of handelingen gebruikt om te vluchten van de huidige realiteit en de daarmee gepaard gaande ongemakkelijke emoties. Soms leidt dit zelfs tot verslavingen. Alles om maar niet geconfronteerd te worden met wat je onderbewustzijn je wanhopig probeert te vertellen. Het feit dat de media en het kapitalisme deze ongezonde coping-mechanismen verheerlijken teneinde zichzelf te verrijken en de emotioneel kwetsbare mensheid uit te melken, vergroot het probleem alleen maar.
COVID-19 heeft hier bovenop volgens mij tot hiertoe twee belangrijke effecten gehad:
(1) Sinds het begin van de lockdown is er een algemeen gevoel van angst ontstaan, gaande van milde onzekerheid bij de ene tot verlammende paniek bij de andere. In dat verband las ik een quote, die zei: “Wie nog geen angststoornis had, zal er in 2020 eentje toebedeeld krijgen”. En dat is niet verwonderlijk, aangezien elk aspect van ons leven plots bedreigd wordt door een onzichtbare “vijand” waarover we geen controle kunnen uitoefenen: onze gezondheid, onze job, onze koopkracht, onze ontspanning, … alles wordt bedreigd. Angst hangt in de lucht. Ineens werden we voor lange tijd afgesneden van onze vertrouwde leefwereld. We konden (en kunnen nog steeds) zomaar ernstig ziek worden door in contact te komen met anderen. We werden geconfronteerd met schaarste in de supermarkten. Onze job, onze bron van inkomsten stond/staat op de helling. Het begin van de lockdown voelde zelfs wat apocalyptisch aan. Oudere mensen begonnen terug over de oorlog te praten. De media, die voortdurend onheilspellende berichten de wereld instuurt, voedt het angstgevoel zienderogen en onze pantoffelregering, die niet beslagen blijkt om leiding te geven in tijden van crisis, slaagt er niet in om ons enig gevoel van veiligheid of troost te bezorgen. Getuige daarvan onder meer het hamstergedrag van de mensen.
(2) Daarnaast heeft de lockdown de druk op de reeds aanwezige emoties aanzienlijk verhoogd. Aangezien veel van de afleidingsmechanismen van dag op dag onbeschikbaar werden, werden mensen door de afzondering plots geconfronteerd met zichzelf, hun huidige leefsituatie en een scala aan onderdrukte emoties, zonder mogelijkheid tot wegvluchten naar het werk, een café, de sportschool, een shoppingcenter, een vakantieoord, een schoonheidsinstituut, … Veel mensen hebben zich hierdoor zelfs gerealiseerd dat ze eigenlijk helemaal niet gelukkig zijn met hun huidige situatie. Sommigen hebben hier naar geluisterd en hun leven op een positieve manier over een andere boeg gegooid. Maar anderen waren hier niet tegen opgewassen en hebben tevergeefs gegrepen naar andere manieren om de opborrelende emoties de mond te snoeren. Getuige daarvan onder meer: een stijging van de alcoholconsumptie, een stijging van het aantal scheidingen, een stijging van het aantal meldingen van huishoudelijk geweld, een stijging van het aantal oproepen naar teleonthaal en de zelfmoordlijn, …
Het wordt tijd dat onze emotioneel geconstipeerde maatschappij gezondere manieren aanleert om om te gaan met emoties en de schat aan informatie leert ontdekken van deze primitieve, maar geavanceerde boodschappers. Het wordt tijd dat mensen leren dat het uiten van emoties geen teken is van zwakte, maar net getuigt van immense sterkte. Het wordt tijd voor een emotionele transformatie van onze samenleving. Het emmertje van de maatschappij zit namelijk vol.
Extreem empathische mensen voelen dit heel erg nu. Zij zijn degenen, die de (onderdrukte) emoties van anderen voelen, die de last van de wereld op hun schouders dragen. Door de hele corona-crisis voelt die last momenteel nog zwaarder en uitputtender. Zij hebben nog meer dan anders nood aan afzondering, recuperatie en zelfzorg. Normale coping-mechanismen werken nu niet meer. De druk is te hoog.
Het wordt tijd dat we dit collectief aanpakken, dat we leren om terug emotioneel in balans te komen als individu en als maatschappij. Dat is volgens mij de onderliggende boodschap en uitdaging van deze pandemie. We kunnen het gebeuren en onze emoties niet controleren, maar we kunnen wel controleren hoe wij met onze emoties omgaan. En dat is een verantwoordelijkheid die we moeten nemen ten opzichte van onszelf, de maatschappij en de volgende generaties.
Het is mijn missie om op dit vlak een positieve verandering te veroorzaken. Wie doet mee?